Wolbrom – Miejsko-gminny serwis informacyjny: Sołectwa

Główna treść

Sołectwa

Historia wsi z terenu Gminy Wolbrom

Boża Wola

  • Sołtys: Tadeusz Dziubdziela
  • Pow. w ha: 188
  • Liczba gosp. rolnych: 23
  • Liczba budynków: 43
  • Liczba mieszkańców: 130 (stan na dzień 31.12.2018)

Licząca 130 mieszkańców wieś, należy do najmniejszych w gminie. Położona jest na rozwidleniu dróg powiatowych Wolbrom – Żarnowiec i w kierunku Tczycy. Do niedawna przebiegał tędy żółty szlak turystyczny (obecnie został skrócony do Poręby Dzierżnej). Wieś przynależy do parafii w Porębie Dzierżnej.

Położenie Bożej Woli na mapie Targeo

Brzozówka

  • Sołtys: Jacek Kiełtyka 
  • Pow. w ha: 243
  • Liczba gosp. rolnych: 46
  • Liczba budynków: 112
  • Liczba mieszkańców: 531 (stan na dzień 31.12.2018)

Leżąca w dolinie rzeki Szreniawy wieś, połączona jest bezpośrednio z południową częścią Wolbromia drogą powiatową prowadzącą do Wierzchowiska. Północna część zabudowań rozlokowana jest wzdłuż drogi wojewódzkiej w kierunku Miechowa. Brzozówka należy do nielicznych miejscowości w gminie o największej różnicy wysokości względnej. Południowe tereny wsi wznoszą się na wysokość 480 m n.p.m., a dolina Szreniawy na ok. 380 m n.p.m.Brzozówka przynależy do wolbromskiej parafii św. Katarzyny.

Położenie Brzozówki na mapie Targeo

Budzyń

  • Sołtys: Zofia Baranek 
  • Pow. w ha: 149
  • Liczba gosp. rolnych: 24
  • Liczba budynków: 34
  • Liczba mieszkańców: 145 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Andrzej Bałazy
Naczelnik: Kazimierz Żaba

Budzyń, podobnie jak Boża Wola i Miechówka należy do najmniejszych sołectw w gminie. Wieś położona jest na traktach w kierunku Uliny Wielkiej, Lgoty Wielkiej, Porąbki i Poręby Górnej, przy szlaku Warowni Jurajskich, na rozległej wierzchowinie dochodzącej do wysokości 480 m n.p.m. W Budzyniu warto zwrócić uwagę na kapliczkę z 1815 roku, zbudowaną przez Mariannę i Mateusza Wesołowskich, jako „ofiara Bogu Najwyższemu”. Jedna z legend mówi, iż zostało pod nią zakopane złoto, którego mieszkańcy wsi niegdyś bezskutecznie szukali. We wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna.
Budzyń przynależy do parafii w Porębie Górnej.

Położenie Budzynia na mapie Targeo

Chełm

  • Sołtys: Iwona Nocoń
  • Pow. w ha: 637
  • Liczba gosp. rolnych: 120
  • Liczba budynków: 210
  • Liczba mieszkańców: 915

Ochotnicza Straż Pożarna:
Prezes: Rafał Rachwał
Naczelnik: Bernaś Arkadiusz

Wieś ulokowała się w południowej części gminy, głównie wzdłuż drogi powiatowej w kierunku Gołaczew i Poręby Górnej . Chełm przecina droga wojewódzka Wolbrom-Kraków, co zapewnia dogodne połączenie ze stolicą województwa i siedzibą gminy. Od 2019 r. przez teren sołectwa przebiega trasa obwodnicy Wolbromia w ciągu DW 783 Olkusz-Wolbrom-Miechów.
Przez wieś przebiega ponadto samochodowy Szlak Architektury Drewnianej. Najbliżej położone obiekty zabytkowe tego szlaku znajdują się w Wolbromiu, Dłużcu, Porębie Dzierżnej i Ulinie Wielkiej.
W Chełmie istnieje szkoła podstawowa, działa też Ochotnicza Straż Pożarna i Koło Gospodyń Wiejskich. 
Wieś należy do parafii w Gołaczewach.

Ulice w Chełmie wprowadzone w 2016 roku.

Położenie Chełmu na mapie Targeo

Chrząstowice

  • Sołtys: Joanna Barczyk
  • Pow. w ha: 468
  • Liczba gosp. rolnych: 145
  • Liczba budynków: 145
  • Liczba mieszkańców: 510 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Mariusz Tabor
Naczelnik: Wojciech Amanowicz

Chrząstowice znajdują się w południowo – zachodnim zakątku gminy przy linii kolejowej Katowice – Tunel, kilkaset metrów od drogi wojewódzkiej Wolbrom – Olkusz. Leżą w obniżeniu doliny Białej Przemszy. Na skraju wsi do rzeki tej wpada Potok od Suchej, który wcześniej był uważany za właściwą Białą Przemszę, a od kilkudziesięciu lat jest wyschnięty. Rozciągające się na południe od wsi chrząstowickie lasy znane są miłośnikom grzybobrania.
We wsi, w budynku byłej szkoły podstawowej powstał Klub Malucha oraz Przedszkole Niepubliczne. We wsi prężnie działa też Koło Gospodyń Wiejskich z zespołem regionalnym Chrząstowianki oraz Ochotnicza Straż Pożarna.
Wieś należy do parafii w Gołaczewach.

Położenie Chrząstowic na mapie Targeo

Dłużec

  • Sołtys: Tadeusz Żuchowicz
  • Pow. w ha: 641
  • Liczba gosp. rolnych: 142
  • Liczba budynków: 195
  • Liczba mieszkańców: 794 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Mieczysław Piputa
Naczelnik: Andrzej Haberka

Przed wiekami sołtysi tej wsi, bracia przyrodni Wolfram i Hilary dali początek Wolbromiowi. Wieś położona jest na rozwidleniu dróg prowadzących do Lgoty Wolbromskiej i Bydlina oraz drogi wojewódzkiej 794 Wolbrom – Pilica.
Przez Dłużec biegnie Szlak Warowni Jurajskich oraz samochodowy Szlak Architektury Drewnianej, na którym znalazł się kościół drewniany pw. Świętych Wawrzyńca i Mikołaja. Inne obiekty zabytkowe na tym szlaku znajdują się w Wolbromiu, Porębie Dzierżnej i Rodakach.

We wsi warto zwrócić uwagę na wspomniany modrzewiowy kościół parafialny z 1780 r. Stoi on na miejscu starszego kościoła wzmiankowanego w 1325 r. Wyposażenie kościoła pochodzi z XV, XVII i XVIII w. Wewnątrz znajduje się późnorenesansowy, bogato zdobiony ołtarz główny z początku XVII w., dwa manierystyczne boczne ołtarze z przeł. XVI i XVII w., jeden z dwoma wcześniejszymi posągami świętych Niewiast z 2 poł. XV w. oraz drugi z późnogotyckim tryptykiem z końca XV w. (rzeźba Madonny na tronie) i z XVI w. (np. św. Mikołaja z 1500 r.). Dzwony datowane są na 1595 i 1720 r.
Naprzeciw kościoła, na porośniętym drzewami kopcu, który jest prawdopodobnie pozostałością przedhistorycznej fortyfikacji lub miejscem kultowym pogan znajduje się Kapliczka św. Józefa z XVIII. Ośmioboczna kapliczka z niewielkim przedsionkiem od frontu kryta jest gontem z wieżyczką i sklepieniem kolebkowym. Z kapliczką związana jest legenda o rycerzu, który wyruszając na wojnę pozostawił żonę wiernie czekającą na jego powrót. Po dłuższym czasie kobieta otrzymała wiadomość, że jej mąż poległ w boju. Po kilku latach kobieta stanęła po raz drugi na ślubnym kobiercu, a wtedy nieoczekiwanie powrócił jej pierwszy mąż. Mężczyźni postanowili stoczyć pojedynek. Niestety, podczas długiej walki obaj zginęli. Nieszczęśliwa wdowa pochowała mężów w jednej mogile, na której usypała kopiec i postawiła kapliczkę. Legenda mówi, że mężczyźni ci byli braćmi a jeden z nich miał na imię Józef. Kilometr dalej, w kierunku Pilicy, na tzw. Lizaku, wśród zabudowań gospodarczych, na niewielkiej skałce stoi czworoboczna kapliczka św. Barbary z XVIII w. z posągiem świętej z początku XVII w. Według podań, dawno temu na pastwisku, wśród lasu pasły się woły, a jeden z nich na tej skałce wylizał wyobrażenie św. Barbary. Około 250 metrów od centrum wsi, w kierunku Domaniewic, na górującym nad wsią wzgórzu (400 m n.p.m.), znajduje się niewielka jaskinia.

We wsi prężnie działa Ochotnicza Straż Pożarna, znajdująca się w Krajowym Systemie Ratowniczo – Gaśniczym. W budynku przestronnej remizy czynna jest filia wolbromskiej Miejskiej Biblioteki Publicznej.
Przy skrzyżowaniu dróg w kierunku Domaniewic i Lgoty Wolbromskiej znajduje się Ośrodek Zdrowia.
Dłużec jest siedzibą parafii, do której należą wsie Dłużec i Lgota Wolbromska. Odpusty parafialne odbywają się w Święta patronów – św. Mikołaja (06.12) i św. Wawrzyńca (10.08).

Położenie Dłużca na mapie Targeo

Domaniewice

  • Sołtys: Wacław Dachowski
  • Pow. w ha: 540
  • Liczba gosp. rolnych: 84
  • Liczba budynków: 134
  • Liczba mieszkańców: 399 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Piotr Szot
Naczelnik: Wacław Dachowski

Obszar Domaniewic rozciąga się z północy na południe. Północna część sołectwa tzw. Czarny Las znajduje się na terenie Jurajskiego Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd i położona jest w dolinie Sączenicy (Tarnówki). Rzeka ta wypływa z urokliwego źródełka, w którego wodach przetrwał bardzo rzadko występujący w Polsce wypławek alpejski. Domaniewice stanowią dobrą bazę wypadową do najatrakcyjniejszego zakątka gminy – Doliny Wodącej. Znajdują się tu ośrodki z bazą noclegową i gastronomiczną, boisko sportowe oraz zalew rekreacyjny, doskonale nadający się do wędkowania (kąpiel w zbiorniku jest zakazana !).
We wsi istnieje także klub sportowy Olimpia i działa Ochotnicza Straż Pożarna oraz Koło Gospodyń Wiejskich.
Domaniewice należą do parafii w Bydlinie (gmina Klucze).

Położenie Domaniewic na mapie Targeo

Gołaczewy

  • Sołtys:  Marek Gil
  • Pow. w ha: 1476
  • Liczba gosp. rolnych: 201
  • Liczba budynków: 320
  • Liczba mieszkańców: 1467 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Piotr Janik
Naczelnik: Paweł Kiwior

Gołaczewy są najliczniejszą wsią w gminie. Również pod względem zajmowanej powierzchni zaliczane są do największych sołectw. Centrum wsi stanowi położona na wzniesieniu dochodzącym do 410-430 m n.p.m.  z widoczną z dala bryłą kościoła pw. św. Magdaleny.

Przez wieś przebiegają drogi powiatowe prowadzące do Poręby Górnej, Suchej i Chrząstowic oraz droga wojewódzka 783 Wolbrom – Olkusz. Choć przez tereny sołectwa przebiega linia kolejowa Katowice-Tunel, przystanek PKP leżący w granicach administracyjnych Gołaczew nosi nazwę… Chrząstowice Olkuskie. Drugim najbliższym przystankiem PKP jest Zarzecze.
Z okolicznych wzniesień Gołaczew rozciąga się na północ ładny widok na obniżenie Bramy Wolbromskiej i wzniesienia Pasma Smoleńsko – Niegowonickiego. Chociaż wieś położona jest niezwykle malowniczo, nie przebiega przez nią żaden szlak turystyczny. W Gołaczewach znajduje się Zespół Szkół z boiskiem, z którego korzysta Klub Sportowy Sokół. We wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna należąca do KSR-G oraz Koło Gospodyń Wiejskich.

Kościół św. Marii Magdaleny w Gołaczewach wybudowano w 1490 roku i powiększono w 1873. Po zniszczeniu w 1914 roku, odbudowano go 8 lat później. Jak podają niektóre źródła, sama parafia powstała prawdopodobnie w XII lub XIII wieku. Obecnie liczy ona około 3 600 wiernych i należą do niej wsie: Gołaczewy, Chrząstowice, Kaliś, Zarzecze, a także Podchybie (gmina Trzyciąż). Odpust parafialny odbywa się tu 22 lipca.

W 2016 roku w Gołaczewach wprowadzono nazwy ulic.

Położenie Gołaczew na mapie Targeo

Jeżówka

  • Sołtys: Robert Stojek
  • Pow. w ha: 1126
  • Liczba gosp. rolnych: 191
  • Liczba budynków: 285
  • Liczba mieszkańców: 1044 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Józef Łysek
Naczelnik: Paweł Łysek

Jeżówka jest jedną z największych wsi w gminie. Położona jest na dość silnie pofałdowanym terenie, na skraju Jury Krakowsko – Częstochowskiej, nad rzeczką o tej samej nazwie. Przez wieś prowadzą drogi powiatowe w kierunku Tczycy i Swojczan. Północno – zachodnia część wsi przylega do drogi prowadzącej do Żarnowca. Skrajem Jeżówki przebiega linia kolejowa z przystankiem PKP Jeżówka. We wsi funkcjonuje szkoła podstawowa, Ochotnicza Straż Pożarna oraz Koło Gospodyń Wiejskich. 
Znajduje się tu kościół pw. Wniebowzięcia N.M.P z 1982. Do parafii przynależą: Jeżówka, Podlesice II i Wierzchowisko – Marianów. Odpust odbywa się 15 sierpnia.Więcej informacji można znaleźć na stronie: http://www.jezowka.pl

Położenie Jeżówki na mapie Targeo

Kaliś

  • Sołtys:  Anna Sałek
  • Pow. w ha: 268
  • Liczba gosp. rolnych: 32
  • Liczba budynków: 48
  • Liczba mieszkańców: 184 (stan na dzień 31.12.2018)

Kaliś należy do mniejszych wsi w gminie. Ulokowany jest w dolinie Białej Przemszy, na skraju drogi powiatowej łączącej drogę wojewódzką Wolbrom – Olkusz z drogą powiatową Wolbrom – Bydlin.
Wieś należy do parafii w Gołaczewach.

Położenie Kalisia na mapie Targeo

Kąpiele Wielkie

  • Sołtys: Zbigniew Pacia
  • Pow. w ha: 847
  • Liczba gosp. rolnych: 173
  • Liczba budynków: 255
  • Liczba mieszkańców: 911 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Marcin Duch
Naczelnik: Mateusz Opiłka


 Jedna z legend głosi, że Kąpiele zawdzięczają swą nazwę królowej Wandzie, która przejeżdżając przez tę miejscowość, odkryła w niej ciepłe kąpieliska. Bardzo polubiła tę wioskę i często przyjeżdżała zażywać kąpieli. Później stało się to powodem sprzeczki i książę kazał zasypać źródła. Położona w północnej części gminy Wolbrom, z dala od głównych dróg wieś liczy 967 mieszkańców żyjących w 265 gospodarstwach. Rozciąga się ona na 847 hektarach i podzielona jest na kilka kolonii: Przeczna Droga, Sarnie Doły, Domiarki, Piaski, Starowie., Bliższe Dołki, Dalsze Dołki i Syber. Przez wieś biegną dwa szlaki turystyczne: Szlak Smoleński (żółty), od Smolenia przez kolonię Syber do Poręby Dzierżnej i Szlak Partyzantów Ziemi Olkuskiej z kierunku Ryczowa przez kolonię Starowie do Udorza. Staraniem władz miasta jest utworzenie w najbliższym czasie Szlaku Partyzanckiego, rozpoczynającego się w Kąpielach i prowadzącego przez tereny Miechówki do Poręby Dzierżnej.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z XIV w. Historia Kąpiel związana jest z pobliskimi Kąpiołkami i jak sama nazwa mówi z kąpielami, jakich zażywano w licznie występujących tu stawach.
We wsi istnieje wybudowana w 1985 roku szkoła podstawowa.
Działa tu także Ochotnicza Straż Pożarna, a także Koło Gospodyń Wiejskich z zespołem regionalnym Kąpielanki.
Ważną inwestycją dla mieszkańców było wybudowanie okazałej kaplicy – kościoła pw. Miłosiedzia Bożego.

Położenie Kąpiel Wielkich na mapie Targeo

Kąpiołki

  • Sołtys: Michał Piwowarczyk
  • Pow. w ha: 200
  • Liczba gosp. rolnych: 31
  • Liczba budynków: 41
  • Liczba mieszkańców: 145 (stan na dzień 31.12.2018)

Leżące w północno – zachodnim skraju gminy Kąpiołki położone są częściowo na terenie Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd, przy drodze powiatowej łączącej Strzegową z Kąpielami Wielkimi. Przez północne tereny wsi przebiega Szlak Smoleński. Z okolicznego wzniesienia rozciąga się ładny widok na pobliskie Kąpiele Wielkie oraz w kierunku zachodnim na Strzegową i zalesione wzniesienia okalające Dolinę Wodącą.Mimo, iż jest to niewielka wieś, prężnie w niej działa Koło Gospodyń Wiejskich.
Kąpiołki należą do parafii w Strzegowej.

Położenie Kąpiołek na mapie Targeo

Lgota Wielka

  • Sołtys:  Stanisław Pałka
  • Pow. w ha: 406
  • Liczba gosp. rolnych: 58
  • Liczba budynków: 82
  • Liczba mieszkańców: 293

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Jerzy Gorgol
Naczelnik: Zbigniew Bałazy

Piękne krajobrazy jurajskie to niezaprzeczalne uroki tej liczącej 296 mieszkańców wsi, położonej na północnym stoku rozległego wzniesienia, z którego roztacza się ładna panorama począwszy od Pasma Smoleńsko – Niegowonickiego na północnym zachodzie, aż po okolice Miechowa na wschodzie. Usytuowana jest przy drodze powiatowej, prowadzącej od Budzynia na południe do drogi wojewódzkiej Wolbrom – Miechów.

Lgota Wielka należy do parafii w Szreniawie.

Położenie Lgoty Wielkiej na mapie Targeo

Lgota Wolbromska

  • Sołtys: Teresa Pasich
  • Pow. w ha: 293
  • Liczba gosp. rolnych: 58
  • Liczba budynków: 108
  • Liczba mieszkańców: 381 (stan na dzień 31.12.2018)

Ta malowniczo położona wśród łagodnych pagórków Bramy Wolbromskiej wieś rozciągnięta jest wzdłuż drogi powiatowej Wolbrom – Bydlin oraz w kierunku Dłużca. Liczy 381 mieszkańców.
W budynku byłej szkoły podstawowej powstały Warsztaty Terapii Zajęciowej dla niepełnosprawnych osób dorosłych. Opiekę nad placówką sprawuje Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym.
We wsi działa klub sportowy ULKS SKOK z sekcją piłki nożnej i tenisa stołowego.

Położenie Lgoty Wolbromskiej na mapie Targeo

Łobzów

  • Sołtys: Anna Ciepał
  • Pow. w ha: 923
  • Liczba gosp. rolnych: 169
  • Liczba budynków: 297
  • Liczba mieszkańców: 1068 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna

Prezes: Aleksander Maślisz

Naczelnik: Roman Haberka

Wieś Łobzów powstała prawdopodobnie przed rokiem 1331 z nadania przez Władysława Łokietka. Zezwalał on dzierżawcom królewskiej wsi Dłużec na założenie miast i wsi na terenie królewskiego lasu rozpościerającego się między Dłużcem, Gołaczewami, Pilicą i Wierzchowiskiem. Dzieje Łobzowa związane są nierozerwalnie z historią Wolbromia. W XV wieku Wolbrom wraz z Łobzowem, Dłużcem i Lgotą Wolbromską stanowił starostwo niegrodowe w powiecie Książ Wielki. Nazwa Łobzów najprawdopodobniej wywozi się od łozy – gatunku wierzby zarastającej podmokłe i grząskie łąki.

Ta położona na północ od Wolbromia miejscowość liczy 1068 mieszkańców i 334 gospodarstwa. Obejmuje obszar 923 ha, posiada następujące przysiółki: Starą Wieś, Kolonię II, III, IV i V, Zaogrodzie, Kolonię Kąpielską, a nawet zakątki o tak oryginalnych nazwach jak Rozdarta Wrona czy Mamlochy. Nazwy te są zwyczajowe i funkcjonują od 1934 roku. Z Łobzowa wypływa rzeczka Centara (Biała Przemsza), którą zasila Zalew Wolbromski.

We wsi znajduje się ośrodek zdrowia i apteka, szkoła podstawowa z boiskiem sportowym oraz prężnie funkcjonująca OSP. W zmodernizowanej remizie w 2019 r. znalazło siedzibę Centrum Turystyki i Rekreacji z filią Miejskiej Biblioteki Publicznej z Wolbromia. Wizytówką kulturalną wsi jest zespół regionalny Łobzowianie, który z powodzeniem uczestniczy w licznych przeglądach i konkursach, działający przy prężnym Kole Gospodyń Wiejskich.

Położenie Łobzowa na mapie Targeo

Miechówka

  • Sołtys: Kazimierz Pandel
  • Pow. w ha: 149
  • Liczba gosp. rolnych: 15
  • Liczba budynków: 30
  • Liczba mieszkańców: 76 (stan na dzień 31.12.2018) 

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Kazimierz Kałwa
Naczelnik: Tadeusz Kościelniak

Tę najmniejszą wieś w gminie zamieszkuje zaledwie 76 osób. Charakteryzuje ją urokliwe położenie w północnej części gminy, niemal całkowicie na terenie Jurajskiego Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd. Najpiękniejszą okolicą jest kompleks leśny z Doliną Udorki, przez którą przebiega Szlak Partyzantów Ziemi Olkuskiej. Na skraju wsi, od strony Kąpiel Wielkich stoi dębowa kapliczka w kształcie słupa. Swój rzadko spotykany wygląd zawdzięcza jej wykonawcom pochodzącym z gór. Górną część stanowi płaskorzeźba przedstawiająca Trójcę świętą, dolną sylwetki apostołów – Piotra i Pawła. Obecna kapliczka jest repliką 150 – letniego oryginału, wyrzeźbioną w 1978 r. przez Antoniego Toborowicza. Pierwotna kapliczka stała 5 metrów dalej, przy dawnym trakcie handlowym. Zniszczył ją upływający czas.

Położenie Miechówki na mapie Targeo

Podlesice II

  • Sołtys: Adam Krzepek
  • Pow. w ha: 146
  • Liczba gosp. rolnych: 26
  • Liczba budynków: 49
  • Liczba mieszkańców: 117 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Krzysztof Kałwa
Naczelnik: Adam Kaczmarski

Podlesice II to typowo rolnicza wieś położona we wschodniej części gminy. Położona z dala od głównych traktów drogowych miejscowość, liczy jedynie 117 osób, a pod względem powierzchni należy do najmniejszych w gminie. 
Wieś przynależy do parafii szreniawskiej.

Położenie Podlesic II na mapie Targeo

Poręba Dzierżna

  • Sołtys: Ireneusz Mudyń
  • Pow. w ha: 969
  • Liczba gosp. rolnych: 94
  • Liczba budynków: 168
  • Liczba mieszkańców: 464 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Janusz Grela
Naczelnik: Andrzej Domagała

W północnej części gminy, wśród drzew i krzewów licznie porastających Dolinę Udorki leży Poręba Dzierżna. Królewska wieś, pochodząca z 1350 roku nazywała się wcześniej Porębą Paszkową.
Miejscowość tę, leżącą przy drodze z Łobzowa w kierunku Udorza wyróżniają niezwykle tragiczne wydarzenia z okresu II wojny światowej. W odwecie za napaść partyzantów i zabicie jednego z żołnierzy okupanta, 7 sierpnia 1944 r. hitlerowcy zamordowali tu 39 niewinnych mieszkańców i spalili 2/3 wsi. W miejscu, gdzie przed laty rozgorzała tragedia, ustawiono pamiątkowy obelisk. Ofiary ludobójstwa spoczywają w zbiorowej mogile na miejscowym cmentarzu. Upamiętniając martyrologię mieszkańców, w 1983 roku wieś odznaczona została Krzyżem Grunwaldu III Klasy.
Poręba Dzierżna to obecnie sołectwo liczące 464 osób, w którym znajduje się szkoła podstawowa oraz prężnie działająca w strukturach Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego Ochotnicza Straż Pożarna. Wieś jest siedzibą Leśnictwa Poręba Dzierżna wchodzącego w skład Nadleśnictwa Olkusz. We wsi warto zwrócić uwagę na zabytkowy kościół św. Marcina. Jego drewniana część pochodzi z roku 1766, a murowana z 1870. Przy kościele znajduje się figura świętego oraz drewniana dzwonnica pochodząca z okresu powstania drewnianego kościoła. W liczącej około 600 osób parafii 11 listopada i 5 sierpnia odbywa się odpust. Niedaleko kościoła znajduje się dwór z 2 połowy lub końca XVIII w., przebudowany po pożarze w 1936. Zniszczony w 1945 roku dawny wygląd odzyskał w latach 90. ubiegłego stulecia. Wokół dworu rozciąga się park o powierzchni 4 ha, stanowiący pomnik przyrody.

Położenie Poręby dzierżnej na mapie Targeo

Poręba Górna

  • Sołtys: Agnieszka Pałka
  • Pow. w ha: 431
  • Liczba gosp. rolnych: 72
  • Liczba budynków: 152
  • Liczba mieszkańców: 480 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Sławomir Żezała
Naczelnik: Przemysław Żezała

Licząca 480 mieszkańców wieś rozciąga się wzdłuż dróg prowadzących w kierunku Wolbromia, Zasępca i Budzynia. Granicą wsi od strony północnej, (po wysokiej, dochodzącej do 493 m n.p.m. rozległej wierzchowinie), przebiega Szlak Warowni Jurajskich. W tym właśnie miejscu szlak osiąga najwyżej położone miejsce na całej trasie jego przebiegu.
Nieco niżej, przy zbiegu granic Wolbromia i Poręby Górnej, ale już na terenie Zasępca stoi 30 metrowej wysokości Krzyż Milenijny z tablicą poświęconą przez papieża Jana Pawła II. Rozciąga się stąd przepiękny widok nie tylko na leżący ponad sto metrów niżej Wolbrom, ale także na rozległe tereny Jury, Wyżyny Śląskiej na zachodzie, Wyżynę Miechowską na wschodzie a także na Beskidy. Przy dobrej przejrzystości powietrza można zobaczyć nawet Tatry. Poręba Górna leżąca średnio na wysokości 470-480 m n.p.m. jest nie tylko najwyżej położoną wsią w powiecie olkuskim, ale także jedną z najwyżej położonych na całej Jurze. Nic więc dziwnego, że panujący tu mikroklimat różni się zasadniczo od innych rejonów. Swego czasu, ciągle zasypywaną przez śnieg Porębę Górną, określano mianem bieguna zimna województwa.

Parafia w Porębie Górnej powstała już w roku 1315. Pierwszy kościół we wsi wzmiankowany jest w 1353 (został on później przebudowany). Warta obejrzenia jest zakrystia (z 1887r.), wieża (z 1900 r.), oraz murowana dzwonnica (z roku 1876). Parafia liczy około 2000 mieszkańców. Odpust odbywa się 24 czerwca. W centrum wsi znajduje się staw, po środku którego stoi wybudowana w 1904r. dzięki ofiarności mieszkańców figura św. Jana Chrzciciela. Ustawiono ją pierwotnie na placu p. Adamczyka przy drodze prowadzącej z Poręby Górnej do Wolbromia, ponieważ jednak mieszkańcy wsi mieli ciągłe problemy z zapewnieniem sobie i zwierzętom gospodarskim pitnej wody, postanowili w roku 1944 przenieść figurę na środek stawu. Od tej pory, jak głosi legenda, skończyły się problemy z brakiem wody w stawie.

Położenie Poręby Górnej na mapie Targeo

Strzegowa

  • Sołtys: Ernest Mikuła
  • Pow. w ha: 787
  • Liczba gosp. rolnych: 118
  • Liczba budynków: 166
  • Liczba mieszkańców: 603 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Wacław Siejka
Naczelnik: Jan Witek

Pierwsza wzmianka o wsi należącej do dóbr pilickich pojawiła się w 1399 roku. W XVI w. istniała tu odkrywkowa kopalnia rudy żelaza i srebra. W okresie II wojny światowej w okolicznych lasach działała jedna z silniejszych grup partyzanckich. W dniach 25/26 lipca 1944 z lasów strzegowskich odbył się dywersyjny najazd na Wolbrom, a 30 sierpnia Niemcy urządzili nieudaną obławę na oddział Hardego.
Wieś rozciąga się głównie wzdłuż doliny, którą przebiega droga wojewódzka Wolbrom – Pilica. Niemal cały jej obszar znajduje się na terenie Jurajskiego Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd. Przez najatrakcyjniejszy zakątek Strzegowej – Dolinę Wodącej, przebiegają trzy szlaki jurajskie Orlich Gniazd, Warowni Jurajskich i Szlak jaskiniowców. Z XV w. pochodzi murowany kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Stojąca obok kościoła drewniana dzwonnica pochodzi sprzed 1875 roku.
W liczącej obecnie 603 mieszkańców Strzegowie działa jednostka OSP oraz Koło Gospodyń Wiejskich.

Położenie Strzegowej na mapie Targeo.

Sulisławice

  • Sołtys: Lidia Dobrowolska
  • Pow. w ha: 399
  • Liczba gosp. rolnych: 61
  • Liczba budynków: 108
  • Liczba mieszkańców: 347 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Zdzisław Kyzioł
Naczelnik: Artur Palusiński

Ta malowniczo położona wieś w dolinie Szreniawy ciągnie się wzdłuż drogi powiatowej w kierunku Wierzchowiska i wsi Szreniawa. W Sulisławicach, liczących 347 mieszkańców, działa OSP i Koło Gospodyń Wiejskich. Wizytówką wsi jest jedna z dwóch działających na terenie gminy orkiestra dęta OSP pod kierownictwem kapelmistrza Tadesza Mąki, która zrzesza muzyków z Sulisławic i okolicznych miejscowości. Na uwagę zasługują liczne kapliczki, m.in. zbudowana w XIX w. tzw. kapliczka w bzach.
Sulisławice przynależą do parafii w Szreniawie (gmina Gołcza).

Położenie Sulisławic na mapie Targeo.

Wierzchowisko

  • Sołtys: Krzysztof Konieczny
  • Pow. w ha: 617
  • Liczba gosp. rolnych: 106
  • Liczba budynków: 206
  • Liczba mieszkańców: 719 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Paweł Papaj
Naczelnik: Mikołaj Żaba

Wierzchowisko położone jest głównie w dolinie rzeki Szreniawy. Wieś przecina droga wojewódzka Wolbrom – Miechów, droga powiatowa przez Brzozówkę do Wolbromia oraz droga do Szreniawy.W liczącym 719 mieszkańców Wierzchowisku znajduje się Ośrodek Zdrowia WOL-MED, filia Miejskiej Biblioteki Publicznej, prężnie działa także OSP. Czasy szkolnictwa we wsi sięgają końca XIX w. W obecnym budynku, pochodzącym z 1993 r., mieści się Szkoła Podstawowa. Interesująca jest historia znajdującej się na terenie wsi kapliczki Trójcy świętej. Stoi ona na miejscu starej, glinianej kapliczki z 1983 roku. Powstawała w dwóch etapach, gdyż władze gminy nie pozwalały na dokończenie jej budowy. Do 1999 roku w kapliczce znajdowała się zabytkowa płaskorzeźba z 1830 roku przedstawiająca Trójcę świętą, została ona jednak skradziona. Obecnie jest tam stary obraz z Krakowa Jezu ufam Tobie.
Wieś przynależy do parafii szreniawskiej.

Położenie Wierzchowiska na mapie Targeo

Zabagnie

  • Sołtys: Adam Karoń
  • Pow. w ha: 624
  • Liczba gosp. rolnych:43
  • Liczba budynków: 129
  • Liczba mieszkańców: 468 (stan na dzień 31.12.2018)

Jak sama nazwa wskazuje wieś położona jest w większości na podmokłym terenie, wśród bagien i lasów. Do 2016 roku wieś stanowiły trzy kolonie: Starą Wieś – pod lasem w kierunku Kąpiel Wielkich; Nową Łąkę – wzdłuż drogi wojewódzkiej Wolbrom – Pilica oraz Kolonię Radocha, znajdującą się w południowej części wsi. W 2016 roku zostały nadane nazwy ulic (czytaj więcej)
Ulicą Radosną biegnie Szlak Warowni Jurajskich. W granicach wsi znajduje się kompleks leśny tzw. Czarny Las oraz Zalew Wolbromski.
Liczące 468 mieszkańców Zabagnie przynależy do wolbromskiej parafii św. Katarzyny.

Ulice w Zabagniu

Położenie Zabagnia na mapie Targeo

Załęże

  • Sołtys: Paweł Granda
  • Pow. w ha: 352
  • Liczba gosp. rolnych: 53
  • Liczba budynków: 150
  • Liczba mieszkańców: 589 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Stanisław Mędrek
Naczelnik: Artur Pacia

Wieś położona jest pomiędzy Domaniewicami a Bydlinem, w malowniczej okolicy pobliskiego Pasma Smoleńsko – Niegowonickiego, w obniżeniu rzeki Sączenicy (Tarnówki). Skrajem Załęża przebiega szlak Orlich Gniazd. W liczącym 589 mieszkańców Załężu znajduje Ochotnicza Straż Pożarna z przestronną remizą.
Okolice Załęża i Krzywopłot (gmina Klucze) były miejscem walki legionów polskich w dniach 17-18 listopada 1914 roku.
Wieś przynależy do parafii w Bydlinie.

Położenie Załęża na mapie Targeo.

Zarzecze

  • Sołtys: Robert Pobudkiewicz
  • Pow. w ha: 533
  • Liczba gosp. rolnych: 134
  • Liczba budynków: 283
  • Liczba mieszkańców: 1183 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Michał Majda
Naczelnik: Maciej Barczyk

To druga po Gołaczewach pod względem ludności wieś w gminie. Liczy około 1198 osób (dane na dzień 31.12.2018). Położona jest w dolinie Białej Przemszy, przy linii kolejowej. Przez Zarzecze przebiega droga wojewódzka Wolbrom – Olkusz oraz drogi prowadzące do Lgoty Wolbromskiej i Kolbarku. Wieś znana jest z prężnej działalności Koła Gospodyń Wiejskich z zespołem regionalnym Zarzeczanki, Ochotniczej Straży Pożarnej i orkiestry dętej. Działalność sportowa związana jest z Klubem Sportowym Strumyk. Znajduje się tu Ośrodek Zdrowia, Zespół Szkolno-Przedszkolny,  kaplica pw. M.B. Nieustającej Pomocy. Sołectwo należy do parafii w Gołaczewach. To pierwsza wieś w gminie, w której zostały nadane nazwy ulic.

Położenie Zarzecza na mapie Targeo

Zasępiec

  • Sołtys: Weronika Januszek
  • Pow. w ha: 252
  • Liczba gosp. rolnych: 45
  • Liczba budynków: 70
  • Liczba mieszkańców: 266 (stan na dzień 31.12.2018)

Ochotnicza Straż Pożarna
Prezes: Marek Półtorak
Naczelnik: Paweł Oleksy

Wieś położona jest w pięknej dolince, w widłach dróg prowadzących do Poręby Górnej oraz Wolbromia. O niewątpliwym uroku Zasępca świadczy fakt, że przed kilkunastu laty przebiegał tędy szlak Warowni Jurajskich, który prowadził od strony Suchej do Poręby Górnej. Dziś Szlak ten poprowadzony został przez Budzyń. W Zasępcu liczącym 266 osób aktywnie działa Koło Gospodyń Wiejskich oraz Ochotnicza Straż Pożarna. Wieś należy do parafii w Porębie Górnej. W najbardziej wysuniętym, północno – wschodnim cyplu przy drodze powiatowej Poręba Górna – Wolbrom znajduje się Krzyż Milenijny.

Położenie Zasępca na mapie Targeo.